قبل از غذا:
1- شستن دست (وضو گرفتن) قبل از خوردن غذا. ولی اگر دستها تمیز باشد نیازی به شستن نیست. و خشک کردن دستها با دستمال یا حوله قبل از غذا مطلوب نبوده ولی بعد از غذا مطلوب هست.
2- گفتن بسم الله در ابتدای غذا خوردن.اگر بسم الله در ابتدای غذا نگفت، هر جا یادش آمد بگوید:(بسم الله علی اوله و آخره) یا هر ذکر دیگری. و نگفتن بسم الله، ضرر و آسیب به بدن می‌زند. والبته شرط تأثیر بسم الله و ضرر نزدن غذا به بدن، حرف نزدن در حال غذا خوردن است، و اگر صحبتی کرد بایستی دوباره بسم الله بگوید.
در صورتی که چند نوع غذا بخورد، برای هر غذا یک بسم الله گفته شود (بهترین حالت برای هر لقمه بسم الله گفتن است) و گفتن بسم الله یک فرد در صورتی که جمعی غذا بخورند کافی است.
3- اولین لقمه غذا یا شروع غذا و آخر غذا باید با نمک باشد (پیشگیری و درمان از 70الی360 بیماری از قبیل جنون، جذام و پیسی) و جایگزین نمک، سرکه است ولی بهترین حالت شروع با نمک و خاتمه با سرکه است.
بعد از غذا:
1- بعد از غذا بایستی خلال شود. و غذایی که با خلال از لای دندان خارج میشود نبایستی خورده شود چون سبب آپاندیس می‌گردد.
2- خورده نانهایی که در سفره ریخته میشود را جمع کرده و خورده شود.
3- در صورتی که بعد از غذا، دست آلوده به غذا باشد نباید با حوله تمیزش کرد، بلکه باید شسته شود و سپس با حوله و ... خشک شود.
4- شستن دست بلافاصله بعد از غذا هم و غم را رفع میکند ، بیماری‌ها را دفع ، عمر را طولانی ،فقر را می‌زداید و خیرو برکت را زیاد میکند.همچنین چرک و کثیفی را از بین می‌برد و بینایی را جلا می‌دهد). و به شستن دست و دهان کودک بعد از غذا بسیار تأکید شده است).
5- بعد از شستن دستها بعد از غذا و قبل از خشک کردن با حوله و ... مطلوب است ابروها و چشمها را مسح کند و دعای اللهم انی اسئلک المحبت و الزینت خوانده شود که پیشگیری از رمد و ورم ملتحمه هست و سبب برطرف شدن فقر و جنون بوده وسبب تقویت بینایی میشود.
6- دهان بعد از غذا باید با چوب اراک و پودر اراک یا سعد کوفی شسته شود که سبب پیشگیری از بواسیر و مشکلات دهان میشود. (سعدکوفی بسیار تأکید شده است و مطلوب است بعنوان شوینده دهان و دندان استفاده شود).
7- داخل دهان با شوینده نباید شسته شود (سعد کوفی استثناست و می‌توان با آن داخل دهان را شست).
8- دراز کشیدن؛ بعد از غذا بدن را چاق میکند، و باعث هضم غذا و دفع بیماری میشود. و طرز دراز کشیدن چنین است که: بعد از غذا کمی به پهلوی راست دراز کشیده سپس به پشت خوابیده و پای راست را روی پای چپ قرار دهد. و در روایات آمده که: «کسی که می‌خواهد غذایش هضم شود، ابتدا به پهلوی راست دراز بکشد، سپس به پهلوی چپ بر گردد، و بخوابد».
توصیه‌ها
* در خوردن غذا نباید عجله کند و باید با آرامش و لقمه‌های کوچک غذا خورده شود و روایات، ساعات غذا خوردن را جزء عمر نمی‌دانند
* شخص میزبان باید قدری غذا را طول دهد تا مهمان از غذا دست بکشند.
* سبزی اهمیت بسیار بالایی دارد و بایستی در سفره باشد. چون محافظ روده‌هاست و جاذب مواد سمی غذاست و اجازه جذب توسط بدن را نمی‌دهد.
* انسان بایددر وعده های مختلف از انواع غذا استفاده کند و تنوع غذایی بایستی لحاظ بشود. زیرا هر غذایی حاوی یک مجموعه از مواد مورد نیاز بدن هست، فلذا تنوع غذایی تمام مواد را برای بدن تأمین میکند..
* خوردن غذاهای متنوع در یک وعده غذایی مطلوب نیست بلکه باید در وعده‌های مختلف، غذاهای متنوع خورده شود
* مصرف غذا در حال سیری، نه تنها نفعی ندارد بلکه مضراست و اسراف نیز محسوب میشود و سبب ابتلا به انواع بیماری از جمله پیسیست.
* نکته ای که در مورد آروغ زدن بعد از غذا بهتر است بدانیم این است که: هر چند آروغ زدن نعمت است و باعث هضم غذا میشود، ولی اگر بعلت سیری باشد، مطلوب نیست.
* اگر با شخص دیگری در یک سفره باشید، مطلوب است لقمه ای (مناسب) را به او بدهید.
* در صورتی که غذا باقی بماند، روی آن پوشانده شود و در جای مناسب و خنک قرار داده شود (جهت جلوگیری از میکروبی شدن)
* ایستاده غذا خوردن یا راه رفتن هنگام غذا خوردن مطلوب نیست. و اولویت با غذا خوردن در حالت نشسته است ولی در حال ناچاری غذا خوردن در حالت ایستاده یا در حال راه رفتن منعی ندارد.
* فوت کردن در غذا مطلوب نیست، و باید غذا را نگه دارند تا خودش سرد شود.
* امر کردن فرد به انجام کاری در بین غذا و قطع غذای او کراهت شدید دارد.
* در حال تکیه داده، دراز کشیده به پشت یا شکم و با دست چپ غذا خوردن مطلوب نیست.
* خوردن غذای داغ و سرد، مطلوب نیست، بلکه غذا باید ولرم باشد.
* صاحب خانه اولین کسی باشد که قبل از غذا و آخرین نفری باشد که بعد از غذا دستهایش را می‌شوید.
* قبل از خواب بایستی دستها و صورت از باقیمانده غذا پاک شود.
ادعیه های که درباره غذا آمده است:
- ذکر بسم الله الرحمن الرحیم در شروع غذا
- ذکر الحمدلله در پایان غذا
- دعای سفره در پایان غذا
توضیحات آداب تغذیه
- غذا نعمت خداوند است و مطلوب است موقع غذا خوردن او را یاد کند و او را شکر کند.
برخی اوقات در روایات، به میکروب و ویروس، شیطان اطلاق میشود و بسم الله و ... سبب دوری آنها میشود (در طب امروزی برای دوری میکروب فقط از شستن با صابون و شوینده های دیگر توصیه میشود ولی طب شیعی علاوه بر رعایت تمیزی و نکات ظریف بهداشتی از قبیل شستن دستها قبل و بعد از غذا و...، از یاد خدا و اذکار جهت دوری میکروب و ویروس یاد میکند و حتی جذب موجودات نافع به بدن مانند ملائکه بوسیله این اذکار واقع میشود. و این در حالی است که علم امروزی به حقیقت این مطلب هنوز پی نبرده است
- در روایتی امیرالمؤمنین به امام حسن و امام حسین علیهم السلام می‌فرمایند»: چهار چیز انسان را از طب بی نیاز میکند؛ غذا خوردن در حال گرسنگی، دست کشیدن از غذا قبل از سیری، خوب جویدن غذا، دستشویی رفتن قبل از خواب»
- در روایتی امیرالمؤمنین علیه السلام به فردی که گوشت برای او ضرر داشت، فرمودند»: ذکر بسم الله .... را بگو تا به تو هیچ ضرری نرسد».
سؤال :کسی که بیماری قند دارد و خوردن قند و شیرینی، نان و برنج برای او ضرر دارد ، اگر این ذکر را بگوید آیا بر او ضرر نمیرساند؟ جواب: این امرباید مورد تحقیق قرار بگیرد.